Persoeiro

Calvos de Randín, acolleu do 1911 ao 1913, Antonio Noriega Varela, naceu en Mondoñedo (1869-1947), poeta da montaña e figura da Literatura Galega, como mestre no noso Concello.

Criouse baixo a protección dun tío sacerdote moi devoto, ingresou no seminario e completou nel os estudos eclesiásticos, aínda que non conseguiu ser sacerdote, como era o seu desexo. Estas circunstancias marcaron a súa traxectoria ideolóxica de católico fervoroso e militante dun tradicionalismo de carácter relixioso.

Noriega deuse a coñecer como poeta nos seus anos de seminarista na súa cidade natal, onde era moi popular entre profesores e compañeiros do Seminario polas descricións que facía deles e polas sátiras, ocorrencias e xogadas que se lle atribuían e que lle deron zona en toda a comarca. Máis esa vea satírica creáralle problemas no Seminario, e  máis tarde, del fórase.

Farase co título de mestre e exerceu esta profesión durante corenta anos, alternando cos seus diferentes destinos o mar coa montaña. O labor docente e a peregrinaxe pola xeografía galega van ter incidentes no seu traballo como escritor.

A primeira escola onde exerce a súa profesión de mestre é a de Fondós, en Foz, Lugo. A etapa de Foz (1901-1911), onde o poeta gozou dunha situación privilexiada como mestre na cobizada escola de Fondós, forneceulle así mesmo a campaña e a amizade de destacadas personalidades da cultura, que lle axudaron a completar a súa formación intelectual e a desenvolver a súa vea satírico-humorística, xa de sempre aguda, que lle causou graves problemas con algún personaxe político.

Destaca entre esas personalidades principalmente Antón Vilar Ponche, que máis tarde fundaría as "Irmandades dá Fala" na Coruña e que desenvolverá unha extraordinaria actividade no campo do nacionalismo galego e na recuperación cultural do país.  
Os tres (Noriega, Vilar Ponche et Cela) deron  un famoso faladoiro en Foz e fundaron o grupo esperantista desa localidade, colaborando igualmente na publicación "Guau,Guau" publicada no ano 1906.

Os últimos anos de Noriega Varela en Foz van estar cheos de dor e amargura. O poeta vai ser, obxecto dun expediente debido á súa vinculación coas actividades agraristas e é trasladado forzosamente dun extremo ao outro de Galicia, a Calvos de Randín, Ourense, (1911-1913) na mesma fronteira con Portugal.

Este acontecemento influíu na súa vida e no seu carácter, facéndose máis reservón e desconfiado, e adoptando unha posición de aparente humildade con modais de ignorante labrador, que no fondo escondía un grande orgullo e non pouca intelixencia. O seu novo destino inspíralle o poema "Calvos de Randín":

Calvos de Randín, paisanos,
non é capital de España;
pro desde logo aseguro
qu’é aldeiña…..d’importancia! 
Ó menos eu non coñezo
outra que teña máis cabras,
nin tantos fatos d’ovellas,
nin máis garridas rapazas.

Nesta pequena vila empeza a coñecer a Literatura portuguesa (saudosismo portugués).

O desprazamento a terras ourensás (1911-1926) será decisivo na súa traxectoria poética. Despois de case tres anos de desterro nesas inhóspitas e severísimas terras de Calvos, consegue praza na escola de Trasalba, á beira do Pazo de Don Ramón Otero Pedrayo e próximo da cidade de Ourense, onde entra en contacto cos galeguistas da Xeración Nós e tamén se relaciona con Basilio Álvarez, líder agrarista, o que acabou coa lei do feudalismo.

Grazas ás lecturas que lle ofrecía a extensa biblioteca do Pazo de Trasalba, propiedade de Otero Pedrayo, Noriega coñeceu en profundidade a literatura portuguesa (saudosismo portugués), que deixaría unha importante pegada na súa obra.

A etapa ourensá tróuxolle tamén o contacto e a amizade con escritores portugueses, feito que vai ter unha influencia decisiva na súa poesía.

Tamén ingresou no ano 1923 no Instituto Histórico do Minho e foi nomeado, membro da Academia de Ciencias de Lisboa. En 1927 foi nomeado membro da Real Academia Galega.

Nestes anos ourensáns vai se distanciar definitivamente do galeguismo político-cultural o que nunca propiamente se adscribiu, para manter esa relación de amizade con Otero, e achegarse aos postulados ideolóxicos de Jaime Solá, que lle dará unha xenerosa acollida na súa revista "Vida Galega".

En 1926, reencontrarase coas montañas da súa mocidade na Graña de Vilarente Abadín, Lugo. Alí terá a compañía do poeta Aquilino Alvariño, un seminarista, e o maxisterio do pobo de onde sairá o libro de devanditos, refráns, cantares e adiviñas "Como falan os brañegos" publicado en 1928.

Noriega foise afastando dos principios políticos do movemento agrario, chegando a apoiar, durante a guerra civil, o bando franquista. Nesa época, o poeta incrementou a produción en castelán, e, ata a morte, que tivo lugar en Viveiro, Lugo, viviu unha etapa de pesimismo. A súa produción reflicte coa fidelidade as crenzas tradicionais  e conservadoras que o mantiveron afastado do galeguismo.

A morte de Noriega Varela supuxo unha grande perda para as Letras Galegas. Literariamente foi un hábil e agudo versificador. Estes concédenlle un lugar de primeira orde entre a lírica galega.

Letras Galegas en 1969
https://youtu.be/F6Y56pN3Dq4?list=PL2zWGrwz62bbobR9GQm2TGnfGE6mYLH97